سئوال :5

موضوع: بیش فعالی

     با عرض سلام تقریبا همه به من می گویند که بیش فعالم از معلم ها دوستان و ... گرفته تا کسی که اولین بار است که مرا میبیند اما من کودک نیستم الان دبیرستان میروم و همیشه با دبیران و خانواده مشکل دارممن نمونه بارز یک بیش فعالم و این خیلی بده چون هیچ کس درکم نمیکند و با من مشکل دارند و رفتار هایم را اشتباه برداشت میکنند چرا؟چیکار کنم؟

پاسخ مشاور

     با سلام و سپاس از اینکه مرکز ما را برای پاسخ و راهنمایی برگزیده اید، پرسشگرگرامی اگرچه تاکنون نشانه های فراوانی برای شناسایی بیش فعالی برشمرده شده اما واقعیت این است که هیچ یک از این نشانه ها به تنهایی نمی‌تواند نشانه قطعی وجود این اختلال باشد و برای رسیدن به نتیجه نهایی، بررسی های تکمیلی رفتاری مورد نیاز است. پس نباید به خودتان بخاطر اظهار نظر افراد غیر متخصص برچسب بزنید. با این حال من در زیر برای آشنایی شما با اختلال فوق مطالبی را تقدیم می دارم اما مراجعه‌ی شما به روانپزشک برای تشخیص و معالجه‌‌ی احتمالی ضروری می باشد.

چهار نشانه اصلی در افراد دچار این اختلال به طور مشترک وجود دارد:

1-    این افراد نمی توانند حتی برای مدت کوتاهی، بدون حرکت در یک جا بمانند. حتی در شرایطی که آنها را مجبور به این کار کنند، مدام در جای خود تکان می خورند و با وسیله ای (دسته های صندلی یا ریشه های فرش) بازی می کنند. گاهی سر جای خود نیم خیز می شوند، می ایستند و آرام و قرار ندارند.

2-    به طور معمول آستانه توجه در این افراد پایین است. یعنی وقتی مشغول کاری هستند، هر صدا و علامتی از اطراف می تواند توجه آنها را به سوی خود جلب کند. در واقع کودکان بیش فعال همیشه گوش به زنگ وقایع جانبی هستند.

3-    تمرکز در افراد بیش فعال ضعیف است. این نشانه که در اصل مربوط به آستانه تحریک پایین در آنهاست، باعث می شود این افراد نتوانند ذهن خود را به موضوع هایی که نیاز به تمرکز دارند، معطوف کند.

4-    افراد مبتلا به بیش فعالی معمولا افراد پرخطری هستند. این افراد از فعالیت های پرخطر ترسی ندارند و معمولا آن را به راحتی انجام می دهند. مثلا بارها دیده شده که بدون ترس از افتادن، بدن خود را تا نیمه از پنجره ساختمان بیرون می برند یا به راحتی و بدون ترس طبیعی ای که دیگران از وسایل برنده مثل چاقو دارند، با این وسایل کار می کنند.

این چهار نشانه معمولا از نشانه های اصلی برای شناسایی افراد دچار بیش فعالی است اما به غیر از اینها، مواردی نیز وجود دارد که بعنوان ملاک های تشخیصی اختلال کم توجهی / بیش فعالی شمرده میشوند:

الف: وجود مورد (1) یا (2):

(1)- شش مورد یا بیشتر از علائم بی توجهی زیر که حداقل 6 ماه طول بکشد و شدت آنها به حدی باشد که غیرانطباقی بوده و با سطح رشد ناهماهنگ باشد:

بی توجهی

الف- غالبا از توجه کافی به جزییات در می ماند یا فعالیت های تحصیلی، کار یا سایر فعالیت ها را با بی دقتی انجام میدهد.

ب- غالبا در حقظ توجه بر روی تکالیف یا فعالیت های مربوط به بازی ها مشکل دارد.

ج- غالبا به نظر میرسد وقتی با او صحبت میشود ،گوش نمیدهد.

د- غالبا دستورالعمل ها را کامل اجرا نمیکند و کار درسی، وظایف و تکالیف محیط کار را تکمیل نمیکند ( که دلیل آن رفتار مقابله ای یا نفهمیدن دستورات است).

ه- غالبا در سازمان دهی تکالیف و فعالیت ها ناتوان است.

و- اغلب از تکالیفی که نیازمند فعالیت ذهنی مستمر است اجتناب میکند، نفرت داردیا در اقدام به آن مردد است مانند کار درسی یا تکالیف خانگی

ز- غالبا اشیای لازم برای انجام تکالیف و فعالیت ها را گم میکند. مثل مداد، کتاب و...

ح- محرک های بیرونی غالبا حواسش را به آسانی پرت میکند.

ط- در فعالیت های روزمره غالبا فراموشکار است.

(2)- شش مورد از علائم بیش فعالی- تکانشگری زیر که حداقل به مدت 6 ماه طول بکشد و شدت آن در حدی است که غیرانطباقی یا ناهماهنگ با میزان رشد تلقی میشود.

بیش فعالی

الف- غالبا دست ها و پاهایش بی قرار است و روی صندلی تکان میخورد.

ب- غالبا در کلاس درس یا جاهای دیگری که انتظار میرود شخص نشسته باقی بماند، صندلی را ترک می نماید.

ج- غالبا در جاهایی که مناسبتی ندارد می دود یا از در و دیوار بالا میرود. در نوجوانی یا بزرگسالی همراه با احساس ذهنی بی قراری است.

ه- غالبا در اشتغال بی سر و صدا به فعالیت های تفریحی و بازی ناتوان است.

و- غالبا در حال حرکت است و به نظر میرسد موتوری به حرکتش وامی دارد.

ز- غالبا زیاد حرف میزند.

تکانشگری

ح- غالبا قبل از اینکه سوال تمام شود با عجله و دستپاچگی جوابهایی می پراند.

ط- غالبا در انتظار کشیدن برای نوبت ناتوان است.

ی- غالبا حرفدیگران را قطع کرده یا مداخله میکند.

ب: برخی علائم بیش فعالی- تکانشی یا بی توجهی که منجر به اختلال شده و قبل از 7سالگی وجود داشته است.

پ: بر اثر علائم در دو یا چند زمینه مثل مدرسه یا خانه پسرفت هایی ایجاد شده است.
ت: باید شواهد آشکاری از تخریب قابل توجه بالینی در عملکرد اجتماعی ، شغلی یا تحصیلی وجود داشته باشد.

ث: علائم منحصرا در جریان اختلال نافذ رشد ، اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات سایکوتیک روی نداده باشد و یک اختلال روانی دیگر مثل اختلال خلقی ، اختلال اضطرابی، اختلال تجزیه ای یا اختلال شخصیت توضیح بهتری برای آن نیست.

این اختلال در کودکان شایع است و با استفاد از راهکارهای درمانی و در مواردی با افزایش سن اضمحلال می یابد اما در برخی از موارد فرد باید تا پایان عمر از دارو برای کنترل بیماری استفاده نماید.
درمان اختلال کم توجهی/ بیش فعالی:

1-    دارو درمانی: درمان دارویی خط اول درمان بیش فعالی محسوب میشود. و در دارو درمانی، داروهای محرک برای درمان بیشترین استفاده را دارند. زیرا مشخص شده اثر بخشی بالایی دارند و عموما عوارض خفیف قابل تحملی ایجاد میکنند. دو مورد از رایج ترین داروهای مورد استفاده در درمان کودکان، دکستروآمفتامین( که مورد مصرف کودکان3 ساله و بالاتر) و ریتالین( که مورد مصرف کودکان 6 ساله و بالاتر) است. تحقیقات ثابت کرده ریتالین در سه چهارم همه کودکان مبتلا به این اختلال بسیار موثر بوده است و عوارض جانبی معدودی دارد. ریتالین دارویی کوتاه اثر است که عموما در ساعات مدرسه مورد استفاده قرار میگیرد تا کودک مبتلا بتواند در کلاس درس باقی بماند و به تکالیف خود توجه کند.در کودکانی که دارای سابقه تیک های حرکتی هستند این دارو با احتیاط مصرف شود. در برخی موارد ممکن است این دارو باعث تشدید اختلال تیک شود. مطالعه ای که اخیرا انجام شد نشان داد که حدود75 درصد کودکان بیش فعال تحت درمان با ریتالین در زمینه توجه در کلاس و در سنجش های کارایی تحصیلی بهبود قابل ملاحظه ای نشان داده اند.دکستروآمفتامین و ترکیب ملح آمفتامین/ دکستروآمفتامین معمولا در ردیف دوم درمان دارویی محسوب میشوند و هنگامی بکار میروند که ریتالین موثر نبوده است.

2-    مداخلات روانی اجتماعی: مصرف دارو به تنهایی ، غالبا نمیتواند نیازهای جامع درمانی کودکان مبتلا به این اختلال را برآورده سازد و فقط یک جنبه از برنامه چندوجهی درمان این اختلال محسوب میگردد. گروههای مهارتهای اجتماعی ، آموزش والدین کودکان دچار بیش فعالی و مداخلات رفتاری در مدرسه و خانه اغلب در درمان این کودکان موثر است. اساس اکثر آموزش های والدین کمک به ایجاد مداخلات رفتاری قابل استفاده همراه با تقویت مثبت است که هم رفتارهای تحصیلی و هم رفتارهای اجتماعی را هدف قرار میدهد.
گروه درمانی با هدف اصلاح مهارت های اجتماعی و افزایش عزت نفس و حس موفقیت در کودکان مبتلایی که در زمینه های گروهی بخصوص در مدرسه دچار مشکلات کارکردی زیادی هستند میتواند بسایر مفید باشد.

منابع
خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک

راهنمای تشخیص روانی(DSM-IV-TR  )

سئوال 62 - ارتباط با مادر شوهر
پرسشنامه ها
رمز پیروزى مردان بزرگ
تکنیک خاموشی
مشاوره رهنما
سئوال 61 : لجوج وخودرأی بودن همسر
معرفی کتاب
آموزش خانواده
وقتی کسی را دوست دارید
آیین همسرداری
مشاوره اینترنتی
مشاوره مجازی
سخن روز
[عناوین آرشیوشده]