چند راهکار کلی برای درمان:
برای کنترل غریزة جنسی هم خود فرد و هم والدین و اطرافیان مسئولیت دارند. آن چه مربوط به خود فردمیشود عبارتند از:
1. نخستین گام برای درمان این عادت شوم، اعتقاد و ایمان به درمانپذیری آن و دوری از یأس و ناامیدی است. اما رسیدن به نتیجه و ایجاد هرگونه تغییر و دگرگونی نیازمند گذشت زمان، انتخاب راه صحیح و به کارگیری دقیق دستورها است. البته ترک عادتِ نامطلوب، در زمانِ کوتاه بدون راهنمای کارآزموده و دلسوز، امکان ندارد. از همه اینها مهمتر، اراده و خواست فرد، نقش کلیدی و محوری را ایفا میکند. درمان و چاره جویی باید منطبق بر خواست فرد باشد؛ زیرا تا وقتی که او نخواهد، میتوان با قاطعیت گفت که درمان نخواهد شد.
بنابراین بیمار اگر بخواهد، میتواند بر بیماری اش غلبه کند و جمله معروف «خواستن توانستن است»، عین حقیقت است. اراده همچون نهالی است که باید آن را پرورش داد تا به مرحله خودشکوفایی و ثمردهی برسد؛ به عبارت دیگر، اراده تقویت شدنی و پرورش یافتنی است و راه پرورش و تقویت آن این است که برخلاف میل خود، اندک اندک به مقابله با این عادت شوم برخیزد تا پس از مدتی لذت توانستن را بچشدق، مؤسسه پژوهشی - فرهنگی اشراق، خودارضایی یا ارضای انحرافی جنسی، صص 29 - 30..
2. تلاش برای تقویت اراده از گام های مهم در امر بهبود است. نگویید اراده از ما سلب شده است! ممکن است اراده انسان ضعیف شود؛ ولی هیچ گاه از بین نمیرود. نشانه اینکه هنوز اراده باقی است، این است که شخص این عمل را در حضور دیگران و در هر شرایطی انجام نمیدهد. برای تقویت اراده، راه های زیادی پیشنهاد شده که از جمله آنها تلقین به خود استجهت آگاهی بیشتر نگا: پرسش ها و پاسخ ها دفتر 7 _ پرسش ها و پاسخ های برگزیده (ویراست جدید)، پرسش 46..
ویکتور پوشه - روان شناسِ فرانسوی - میگوید: افراد مبتلا به این عادت شوم، هر روز به دفعات مختلف با تمرکز فکر به خود بگویند: «من به خوبی قادرم این عادت بد را از خود دور کنم، من قادرم». تکرار این عبارت ساده، اثر عجیبی در تقویت اراده و روحیه دارد.
پل ژاگو بر آن است که: «تلقین، قبل از خواب نیز مؤثر است»همان، ص 34..جهت آگاهی بیشتر نگا: پرسش ها و پاسخ ها دفتر 7 _ پرسش ها و پاسخ های برگزیده (ویراست جدید) پرسش شماره 46.
3. سعی شود شکم به هنگام خواب، بیش از حد معمول پر نباشد.
4. از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان اجتناب گردد.
5. از نگاه کردن به مناظر، فیلم ها و تصاویر تحریک کننده، خودداری شود و شخص به محض مواجهه با این امور، چشم خود را بسته و یا به زمین و یا آسمان نگاه کند.
6. از شنیدن و خواندن مباحث و مطالب جنسی و حتی شوخی های تحریککننده و فکر کردن در این امور، دوری شود.
7. از خوردن مواد غذایی محرک، مانند خرما، پیاز، فلفل، تخممرغ، گوشت قرمز و غذاهای پرچرب - اجتناب و به میزان ضرورت اکتفا شود.
8. قبل از خواب مثانه تخلیه شود.
9. از نوشیدن افراط گونه آب و مایعات پرهیز شود (به خصوص شب ها و قبل از خوابیدن).
10. هیچگاه نباید به بدن عریان خود نگاه کرد.
11. از دست ورزی با اندام جنسی، باید اجتناب نمود و در هیچ شرایطی، نباید دست ورزی کرد!
12. هرگز نباید به رو خوابید.
13. به منظور تخلیه انرژی - زاید بدن، به طور منظم و زیاد باید ورزش کرد.
14. هیچگاه نباید بیکار بود؛ شخص باید برای اوقات فراغت خود، برنامه داشته باشد و آن را با مطالعه، ورزش، زیارت، عبادت و ... پر کند.
15. هرگز در مکانی خلوت و تنها و دور از نظر دیگران نباید ماند.
16. هرگاه شخص مورد هجوم افکار جنسی واقع شد، باید بلافاصله از مکان خلوت و دور از نظر دیگران خارج شود و خود را به کاری سرگرم کند. در این زمینه گفت و گو با دوستان، مشارکت در عبادت های جمعی (مانند جلسات دعا، نماز جماعت و...) بسیار مفید است.
17. هفتهای یکی دو روز، روزه مستحبی مفید است و اگر شخص توان آن را ندارد، میزان صَرف غذا را کاهش و فاصله هر وعده غذا را افزایش دهد و یا تعداد دفعات غذا را کاهش داده و به حداقل خوراک اکتفا کند.
18. از سخن گفتن ملایمتآمیز، شوخی و خنده با نامحرمان خودداری کرده واز نرمی و لینت در کلام باید اجتناب ورزید.
19. هیچگاه نباید با نامحرم و جنس مخالف، در مکان خلوت و دور از نگاه دیگران باقی ماند (حتی برای آموزش و ...).
20. قرآن زیاد بخواند و درباره معانی آیات آن فکر کند.
21. باید همیشه برای ذهن فکر خود محتوای مطلوب و موضوع مناسب داشت.
22. منشأ این مشکل، عدم پاسخ صحیح و مناسب به یکی از نیازهای واقعی انسان است که باید به طور طبیعی و صحیح (ازدواج) ارضا و تأمین شود. اما اگر به شکل صحیح تأمین نشود، شخص دچار خطا و گناه خواهد شد که عواقب سوء آن نیز دامنگیر او میشود. بنابراین در صورت امکان با کم کردن سطح توقعات و انتظارات، باید برای ازدواج اقدام کرد؛ چرا که بهترین راه حل ازدواج است.
23. از کردارهای پیشین خود باید توبه کرد. خداوند توبه کاران را میبخشد. توبه و اطمینان از قبول توبه، بزرگترین عامل تقویت و دلگرمی برای آغاز حرکتی نو است. گناه هر چه باشد، نباید احساس بیارزشی و نا امیدی به فرد دست دهد. بله! گناه ناراحتی و عذاب وجدان دارد؛ لکن به مفهوم پایان فرصت ها و انتهای راه و نابودی نیست. کسی که از صمیم دل رجوع کند و تصمیم قاطع بر جبران لغزش بگیرد، محبوب درگاه خداوند است: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ»؛ بقره (2)، آیه 222..
24- برنامهریزی برای کار مداوم
25- تنظیم خواب
26- دوری از محیطهای آلوده و ناسالم
27- استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت
28- پیشگیری از روابط ناسالم
29- پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش
30- تسهیل و تسریع ازدواج
تذکرات پایانی:
1. توجه داشته باشید که تنها رعایت تمام این امور، بدون کم و کاستى و به صورت مستمر، نتیجهبخش خواهد بود. نباید توقع داشته باشید که این عادت ناگهان قطع و درمان شود, به هر میزان که بتوانید دفعات آن را به تدریج کم کنید, موفقیت محسوب می شود.
2. در صورت تکرار از رحمت واسعه الهی ناامید نشوید و بدانید که هر گناهی قابل توبه است و خداوند خود فرموده است : «إن الله یغفر الذنوب جمیعا; خداوند همه گناهان را می آمرزد» و نشانه قبولی توبه شما این است که پشیمان هستید و از تکرار آن متنفرید. همین قدر که تکرار آن کم شود نشانه پیشرفت به سوی اطاعت خداوند است.
3. در صورت امکان با کم کردن سطح توقعات و انتظارات ازدواج کنید که این بهترین راه حل است.
4. در تمام حالات از خداوند براى حفظ پاکى استعانت بجویید.
5. مطمئن باشید این مشکل قابل حل و درمان است؛ ولى مشروط به تصمیمگیرى قاطع و پشتکار کافى در راه انجام دستورالعملهاى ارائه شده.
6. منشأ این مشکل، یکى از نیازهاى واقعى نهاده شده در وجود انسان است که باید به طور طبیعى و صحیح ارضا و تأمین شود. نیاز به ارضای شهود یکی از این امور است که اگر به شکل صحیح تأمین نشود، (یعنى ازدواج), آدمی دچار خطاها و گناهان همچون استمنا خواهد شد که عواقب سوء آن نیز دامنگیر فرد مىشود. بنابراین اگر امکان ازدواج برایتان فراهم است، اقدام به ازدواج کنید یا به طور موقت به دستورالعملهاى ارائه شده پاىبند باشید.
سئوال 45
موضوع: روش درمان کودکان بیش فعال
با سلام و خسته نباشید.بنده مشاور مدرسه کودکان استثنایی هستم فرزندی دارم با بیش فعالی که دانش آموز و 9 سال سن دارد،دارو هم مصرف می کند.ولی بیش از حد بیش فعال و کم حواس است نمی تواند حواسش را متمرکز کند حتی با وجود مصرف دارو.پاکن،مداد و کاغذ باطله و ... هم می خورد واقعا نمی دانم چطوری با این کودک برخورد کنم.می دانم به شیوه رفتاردرمانی اما دقیقا چه کارهایی برای او انجام دهم؟
پاسخ مشاور
معلم گرامی با سلام واحترام اگر بیش فعالی تا سن خاصی ادامه یافته و درمان نشود، حتما کودک را در بزرگسالی به سمت رفتارهای پرخطر سوق میدهد .
حتما دیگر همه میدانیم که بیش فعالی در کودکانچه بیماریای است و کودکان بیشفعال چه علائمی را از خود نشان میدهند؛ بیقراری،کم توجهی، بیدقتی و خیلی از علائم مشابه که البته اگر تا سن خاصی ادامه یافته ودرمان نشوند، حتما کودک را در بزرگسالی به سمت رفتارهای پرخطر سوق میدهند.
البته شاید خیلی از والدینی که چنین فرزندانی دارند، هنوز نمیدانند که دربرابر بیشفعالی کودک خود چه عکسالعملی را باید نشان دهند. راهکارهای زیر ممکن استدر این مورد به شما کمک کنند:
1- دانش آموز شما همان کاری را انجام میدهد کهشما انجام میدهید فرزندان شما برای اینکه چگونه در دنیای بیرون رفتار کنند، ازرفتار شما الگو میگیرند. شما باید از رفتار خودتان برای راهنمایی فرزندتان کمکبگیرید.
اگر میخواهید دانش آموز یا فرزندتان کلمه «لطفا» را به کار برد، خودتان نبایداستفاده از این کلمه را فراموش کنید. اگر میخواهید فرزند یا دانش آموزتان با صدای بلند صحبتنکند، باید صدای خود را همیشه در حد معقول نگه دارید. فراموش نکنید آنچه که در عملثابت میکنید، بسیار مهمتر از آن است که حرفش را میزنید.
2- احساستان رابه دانش آموز یا فرزندتان نشان دهید صادقانه به فرزندتان نشان دهید که رفتار او چه تاثیری در شمامی گذارد. احساسات فرزند شما از خود شما تاثیر میپذیرد. شما برای فرزندتان شبیه یکآینه هستید. او احساسات و رفتار شما را دریافت میکند و بازتاب میدهد.
درسن 3 سالگی کودک میتواند احساسات خود را به صورت واقعی نشان دهد. یک مثال ساده؛وقتی شما میگویید: «من از این زندگی خسته شدهام» و با ضمیر«من» جمله را آغازمیکنید، به فرزندتان این امکان را میدهید که زندگی را از دیدگاه شما ببیند. بنابراین در انتخاب جملاتتان بسیار دقیق باشید.
3- دانش آموزیافرزندتان را به کار خوبتشویق کنید وقتی فرزندتان به گونهای رفتار میکند که شما میپسندید، میتوانید اورا با جملاتی مثبت تشویق کنید. وقتی فرزندتان تکالیفش را به موقع انجام میدهد، بهاو بگویید: «من به داشتن پسر یا دختری مثل تو افتخار میکنم».
4-دوستانهدر مقابل فرزندتان زانو بزنید زانو زدن روی زمین بهطوریکه در مقابل فرزندتان قراربگیرید، یکی از قویترین راههای ارتباط مثبت با او است. وقتی به فرزندتان نزدیکمیشوید، به او اجازه میدهید تا از آهنگ صدای شما آنچه را که فکر میکنید، دریافتکند و بر آنچه مورد نظر شماست تمرکز کند. وقتی توجه او را به خود جلب کنید، دیگرلازم نیست با اجبار او را وادار به این کار کنید.
5- برای فرزندتان یکشنونده خوب باشید گوش کردن به عقاید فرزندتان یکی از راههای کنترل کردن آنهاست. فرزند شما برای اینکه نمیتواند عقاید خود را خوب مطرح کند، دچار ناامیدی میشود. شما میتوانید با یک جمله ساده از بروز این ناامیدی جلوگیری کنید؛ مثل «من میدونمتو چه احساسی داری و کاملا درکت میکنم». با این جلمه به او کمک میکنید که برکشمکشهای درونی خود غلبه کند. به او ثابت میکنید عقاید او مورد احترام شماست.
6- به قولتان عمل کنید زمانیکه بر اساس قولهایی که دادهاید عملمیکنید، چه خوب و چه بد، فرزندتان به شما اعتماد خواهد کرد و به شما احتراممیگذارد. بنابراین وقتی به او قول میدهید پس از مرتب کردن اتاقش او را به پارکمیبرید، باید به قولتان عمل کنید.
یا وقتی قول میدهید موقعی که با شما بهکتابخانه میآید اگر آرام باشد او را به شهر بازی میبرید، ولی او بر خلاف نظر شماعمل میکند، اصلا لازم نیست به او اعتراض کنید. فقط به آنچه که قول داده بودید، عملنکنید. همیشه عمل کردن بسیار مهمتر از حرف زدن در مورد چیزی است.
7- وسایل با ارزش را از دسترس فرزندتان دور نگه دارید وقتی عینک شما وسیله جالبی برایبازی در نظر فرزندتان است، فراموش نکنید که او نمیداند نباید با خیلی از وسایلضروری بازی کند. کافی است این وسایل را از دسترس فرزندتان دور کنید.
8- مرزهای مشخص بین خودتان و فرزندتان قرار دهید قبل از اینکه در امور شخصی فرزندتاندخالت کنید، بهتر است از خود بپرسید آیا این دخالت واقعا لازم است؟ بهتر استدرخواستها و دستورالعملها و پاسخهای منفی را به حداقل ممکن برسانید تا از بروزکشمکشهای درونی و احساسات ناهنجار جلوگیری کنید.
9- فرزند شما بایدبداند که با داد و فریاد کاری از پیش نمیبرد فرزند شما با داد و فریاد چیزی را ازشما میخواهد ولی با توجه کردن به داد و فریادهایش او را بیشتر به این کار تشویقمیکنید.
در این مواقع به او بگویید نه! یعنی نه! و تحت هیچ شرایطی این کاررا برای او انجام نمیدهید. اگر به او بگویید نه یعنی نه، ولی آن کا را برای اوانجام دهید، او عادت میکند برای درخواست کوچکترین چیزی ناله و شکایت کند ومیداند در نهایت موفق میشود. باید از ایجاد این حس در فرزندتان جلوگیری کنید و بهاو یاد دهید که باید قوی باشد.
10- خواستههایتان را مثبت و آسان بافرزندتان مطرح کنید اگر خواستههایتان را واضح و ساده با فرزندتان در میانبگذارید، او میداند که شما از او چه انتظاراتی دارید و تفکر او را در یک مسیر مثبتقرار می دهید. برای مثال به جای استفاده از حالت منفی جمله «در را باز نگذار» ازحالت مثبت«لطفا در را ببند» استفاده کنید.
11- به فرزندتان مسئولیت و فرصتتجربه دهید وقتی فرزندتان رو به رشد میرود، مسئولیت رفتارش را به خود او واگذارکنید و به او اجازه دهید تا مراحل طبیعی رشد رفتاری را خودش تجربه کند. لازم نیستکه همیشه شما مسئولیتهایش را به او گوشزد کنید. با توجه زیاد به فرزندتان حسمسئولیتپذیری را از او سلب میکنید. شما باید به فرزندتان فرصت دهید تا خودش بهنتایج منطقی برسد.
12- هر چیزی را یک بار به فرزندتان بگویید و به او فرصتحرکت دهید انتقاد دائم از فرزندتان نه تنها کاری از پیش نمیبرد بلکه فقط باعثخستگی خود شما میشود. اگر میخواهید فرزندتان با شما همکاری کند، بهتر است با یکبازی ساده از او بخواهید کاری را که میخواهید، انجام دهد.
در این بازی شمااز فرزندتان در انجام کاری کمک میگیرید، از شماره یک تا شماره 3 بشمارید، با توجهبه کاری که به او سپردهاید زمان بین شماره یک تا3 را در نظر بگیرید. اهمیت بازی رابه او یادآوری کنید و شروع به شمارش کنید. در این فاصله او باید آن کا را انجامدهد.
13- به فرزندتان ارزش دهید و به او نشان دهید که فرد مهمی است فرزندشما دوست دارد که در امور خانواده سهیم باشد. شما میتوانید با واگذار کردن کارهایخیلی ساده منزل یا کارهایی که فرزندتان میتواند به سادگی از پس آنها بر بیاید، بهاو فرصت دهید تا نقش خود را بهعنوان یک فرد مهم در امور خانه بازی کند.
این باعث میشود که فرزندتان اهمیت نقش خود را در خانه احساس کند. هر چهکارهای بیشتری به او بسپارید، او بیشتر تلاش میکند. سپردن کارهای بیخطر منزل بهفرزندتان باعث میشود؛1 - او تبدیل به فردی مسئول شود2 - اعتماد به نفس در او بهوجود آید3 - به خود شما هم کمک کند.
14- به فرزندتان فرصت دهید خودش ازحقوقش دفاع کند در زندگی فرزند شما موقعیتهایی پیش میآید که او باید بتواند ازحقوق خود دفاع کند. شما باید این موقعیتها را به صورت ساده برای او فراهم کنید تادرصورت لزوم خود او بتواند از حقوقش بدون کمک شما دفاع کند.
15- لبخند رابه چهره فرزندتان هدیه دهید یکی دیگر از راههای کاهش تنش روانی و کشمکشهای درونیفرزندتان این است که با او شوخی کنید. میتوانید وانمود کنید که یک هیولای ضعیفهستید که او میتواند شما را شکست دهد یا صدای حیوانات را تقلید کنید. یک شوخی سادهلبخند را برای شما و فرزندتان به ارمغان میآورد. (خبرنامهآفتاب (
سئوال44
موضوع: بددهنی و کتک کاری زن توسط همسرش
با سلام شوهرم خیلی خیلی بد دهنه واقعا خسته شدم-توی هر جروبحثی که میشه جدا ازتوهینها وبد دهنی های که میکنه خیلی راحت میگه گمشو برو خونه ی بابات-ضمنا چندباری هم میشه که با دستهای سنگینش روی بدنم یادگاری گذاشته-اینم باید بگم که طلاق توی خانوادشون خیلی عادیه دو برادرش چندبار
ازدواج کردند-توروخدا بگیدمن چکار کنم؟هروقت میزنه من چکار کنم؟بهم میگه برو خونه ی بابات چی بهش بگم؟ طلاق واسه ی خانواده ی من بسیار ناپسندیده ست.خانوادش خیلی اذیتم کردند من به انتخاب خودشون عروسشون شدم-خودم را به زور بهشون نبستم مدتی میشه که دیگه باهاشون رفت و آمدندارم ولی به شوهرم
این اجازه را دادم که هر وقت میخاد اونجا میره.اصلا ثبات رفتاری نداره.من اصلا این حرفهایی که زده کتکهایی که زده را اصلا به خانوادم نگفتم.فقط توی خودم میریزم.بخدا کلی ازموهام سفید شده کار ازصحبت کردن
باهاش گذشته -تا حالش خوبه همه حرفای منا منطقی میدونه -میدونه که رفتارش درست نیست- ولی همه چیزدوباره یادش میره ودوباره همه چیز تکرار میشه_زمان بد دهنیهاش من ساکت میشم ولی از تو داغون میشم. چشمهام را لیزیک کردم دکتر گفت تا یک ماه نباید گریه کنی -ولی توی این یک ماه خیلی اشک منا درآورد . خواهشا کمکم کنید
پاسخ مشاور
خواهر گرامی؛ همانطور که می دانید نهاد خانواده گرچه نهاد کوچکی است ولی به مراتب از سایر نهادها اهمیت بیشتری دارد و از پیچیدگی خاصی برخوردار است زیرا در روابط خانوادگی مهمترین عناصر این روابط را انسانها تشکیل می دهند و انسان موجود بسیار پیچیده ای است و از ویژگی های شخصیتی فراوانی مانند تفکر، احساس و هیجان و عواطف و... برخوردار است علاوه بر این تفاوت های فردی نیز بر این پیچیدگی می افزاید بنابراین زن و مردی که با هم ازدواج می کنند و نهاد خانواده را تشکیل می دهند برای استحکام این نهاد باید هم قبل از ازدواج و هم حین ازدواج و هم بعد از ازدواج شرایط و مسائلی را مراعات کنند تا کمترین اصطکاک و بیشترین همخوانی و هم گرایی را نسبت به یکدیگر داشته باشند. شما در این سؤال به دو مطلب اشاره کردید: بد دهنی و کتک کاری همسرتان.
این که فرموید ایشان بد دهن هستند واحتمالا حرف های زشت و ناروا و ناراحت کننده از او صادر می شود. این در واقع یک رفتار نامطلوب است که باید درمان شود. اصلاح هر رفتار نامطلوبی نیاز به طرح درمان دارد و در صورت عملی ساختن آن به تدریج این رفتار کاهش پیدا می کند تا انشاءالله به وضعیت مطلوب برسد. برای تغییر و اصلاح رفتار او نیاز به طرح درمان است. اما قبل از شروع طرح، شما به عنوان مؤثرترین فرد در این طرح مسائلی را باید مراعات کنید و الا نمی توان تغییری در رفتار او ایجاد کرد.
مواردزیر را خودتان مراعات کنید:
1. از درگیری لفظی با او اجتناب کنید.
2. هرگز با او مقابله به مثل نکنید وبد دهنی های او را جواب ندهید.
3. سعی کنید متانت خود را حفظ کنید و عفت کلام را کاملا رعایت کنید.
4. هر وقت بد دهنی کرد سکوت کنید. اما اگر با سکوت شما بیشتر عصبی می شود و بیشتر بد دهنی می کند سکوت نکنید بلکه با او صحبت کنید وبا آرامی کلامات مؤدبانه به کار ببرید و او را تحمل کنید.
در مرحله بعد باید در بعد شناختی، اخلاقی و عاطفی او تغییراتی ایجاد کرد. در بعد شناختی راهکارهای زیر را عملی سازید:
1- در وقت هایی که با همدیگر خیلی خوب هستید با آرامش و زبان خوش به او بگویید شما جنبه های بسیار مثبتی دارید و حیف شماست که حرف های بد از دهانتان خارج شود.
2- احادیثی را از معصومین درباره بد دهنی و حرف های زشت برای او بیان کنید (به کتاب اصول کافی مراجعه کنید واز فهرست آن این احادیث را استخراج کنید).
3- نوارهای سخنرانی که درباره بد دهنی وعواقب آن هست تهیه کنید (مثل نوارهای آیت الله حسین مظاهری که بحث های خانواده را مطرح می کند. البته اگر اهل مطالعه است کتاب آن را تهیه کنید وبا هم مطالعه کنید).
4- کتاب آیین همسرداری از ابراهیم امینی کتاب مناسبی است، تهیه کنید و مطالعه نمایید.
5- به کتاب جامع السعادت مرحوم نراقی، بخش یک (که مربوط به همین مطالب است) مراجعه کنید.
6- در صورت امکان با خانواده هایی که از نظر اخلاقی و شخصیتی در سطح مطلوبی هستند رفت و آمد داشته باشید.
7- در صورتی که دوستان ناباب و بد دهان دارد سعی کنید ارتباط او را با آنها کمتر کنید.
8- اگر احساس می کنید راهکارهای فوق کمتر زمینه و عمل کردن به آنها وجود دارد به صورت غیر مستقیم عمل کنید. مثلا افرادی که می شناسید می توانند روی او تأثیر بگذارند شناسایی کنید و از طریق آنها نکات بالا را عملی سازید.
9- از تعریف کردن از مردان دیگر در مقابل او جدا خودداری کنید.
اما از نظر عاطفی نکات زیر را رعایت کنید:
1. اگر با مشکلی مواجه می شود با او همدردی و همکاری کنید.
2. هنگامی که در وضعیت خوبی قرار دارد به او بگویید «من تو را خیلی دوست دارم».
3. اگر بیمار شد به خوبی از او پرستاری کنید و برخوردهای عاطفی و دلسوزانه با او داشته باشید.
4. هنگامی که خسته است از او درخواستی نکنید.
5. وقتی می خواهد از خانه خارج شود تا درب منزل او را همراهی کنید و با خوش رویی او را بدرقه کنید.
6. وقتی به خانه می آید خود را از نظر ظاهری آراسته کنید و به استقبال او بروید.
7. اگر مسأله ناراحت کننده ای قبل از آمدن او در خانه رخ داده است در بدو ورود آن را مطرح نکنید.
8. از کسانی که نسبت به آنها حساسیت دارد نزد او صحبت نکنید.
9. اگر میهمانی به خانه آورد با خوش برخوردی به خوبی از او پذیرایی کنید.
10. به کسانی که برای او مهم هستند احترام بگذارید.
11. از افرادی که به هر دلیلی از آنها بدش می آید صحبت نکنید.
نکات و راهکارهایی که ارائه شد تا حد امکان عمل کنید و دفتری تهیه کنید بدون این که او متوجه شود به صورت علامت که کسی جز خودتان متوجه نشود واکنش های او را در مقابل هر کدام از این راهکارها علامت بزنید. در مقابل هر کدام از راهکارها مقاومت نشان داد یا واکنش مناسبی از خود بروز نداد آن راهکار را اعمال نکنید و هر کدام از راهکارها که جواب می دهد و با واکنش مثبت ایشان مواجه می شود را در زمان های بعد نیز در حد متعادل اعمال کنید. تا یک ماه این کار را انجام دهید و راهکارهایی که اثر مطلوب ندارد تغییر دهید و راهکارهای دیگری را جایگزین کنید. مطمئن باشید اگر حوصله به خرج دهید و صبر و تحمل را سرلوحه رفتار خود قرار دهید به لطف خدا تغییرات اساسی در همسرتان می توانید ایجاد کنید و اولین کسی که از نتیجه آن بهره مند می شود خود شما هستید چه این که او همسر شماست، شریک زندگی و نزدیک ترین فرد به شماست و تغییر در رفتار او در کل زندگی شما تأثیر می گذارد به ویژه اگر بتوانید تا قبل از تولد فرزندتان یا فرزندانتان این رفتار نامطلوب را در او کاهش دهید یا به کلی از بین ببرید برای فرزندان شما نیز از نظر تربیتی بسیار مفید است.
در خصوص کتک کاری رعایت نکات فوق وموارد زیر موثر خواهد بود
- سعى کنید خود را تحریک براى مقابله با آن نکنید چه اینکه وضعیت وخیمتر خواهد شد و ایشان در این مقابله پیروز خواهند شد و مشکلات شما چند برابر مىگردد.
- سعى کنید روابط خودتان را با او خیلى گرمتر کنید.
- در صورت امکان گاهى اوقات هدیهاى براى همسرتان تهیه کنید
- اگر پدر یا مادر یا خواهر همسرتان بیمار شدند حتماً به عیادت آنها بروید خلاصه این که با ایجاد روابط صمیمى بهترین و بیشترین کمک را مىتوانید به خود بکنید و این کار نیاز به گذشت صبر و رفتار بزرگمنشانه دارید که حتماً شما اینچنین هستید.
- از اقداماتی که باعث ناراحتی او می شود خود داری کنید
- در مقابل پرخاشگری او شما پرخاشگری نکنید
- زمانی که او باتندی مطالبی را مطرح می کند از اتاق خارج وخود را به کار دیگری مشغول کنید.
سئوال43
موضوع: کمرویی وترس پسر جوان در امر ازدواج
سلام.
من پسری 25 ساله هستم تحصیلاتم لیسانس هست. من تو زندگیم کم رو شدم قصد ازدواج دارم و می ترسم با جنس مخالف مواجه بشم و باهاش حرف بزنم و ارتباط برقرار کنم. ...و گریه ام رو نمی تونم نگه دارم. منم می خواهم عاشق شوم ،ازدواج کنم وزندگی کنم ولی نمی توانم. اصلا کاری به درست یا غلط بودن این دوستی ها ندارم برای این ناراحتم که من چرا نمی توانم منم هم جوانم احساسات دارم چرا نمی توانم؟با تشکر از شما
پاسخ مشاور
دوست گرامی سلام علیکم ،یکی از نیازهای اساسی زندگی انسان، تعامل و ارتباط با دیگران است. انسان در طول رشد خود، پیوسته برای بقا و پیشرفت خویش، محتاج ارتباط با دیگران است که بین این امر با سلامت رابطه ای نزدیک وجود دارد. تمام انسان ها به دنبال یافتن کسانی هستند که با آن ها احساس خوش بختی کنند و از زندگی با آن ها لذت ببرند و در کنارشان منفعت بیشتری کسب کنند. در بین ارتباطات انسانی، نیاز به ارتباط با جنس مخالف هم در مقطعی از زندگی انسان مطرح می شود و این زمانی است که پسر و دختر تصمیم می گیرند تا همسر آینده را انتخاب کنند و در این ارتباط مقطعی که لازمه شناخت از همدیگر است، اصولی مطرح هستند. باید توجه داشت که نیروی پیوندجویی دو جنس مخالف، دل دادگی های پسرانه و دلبری های دخترانه و دل بستگی های طرفین، در قشر جوان وجود دارد. البته این ارتباط ها و علاقه ها منشأ تشکیل خانواده و بقای نسل و ادامه حیات می گردند، ولی باید در چارچوب اصولی اخلاقی و شرعی باشند.گاهی این علاقه ی درونی به جنس مخالف و نیاز به ارتباط با او، از چارچوب هنجارهای اجتماعی و دینی خارج می شود و به سوی بی عفّتی و گناه کشیده می شود که این امر بسیار ناشایست و غیراخلاقی است.حال اگر شما دیده یا شنیده اید که دوستان شما چنین ارتباطاتی دارند اول باید ضرورت وحکم شرعی آن را بدانید .در روابط با جنس مخالف اینقدر جاذبه (جسمی_روحی) هست که نمیشه به این راحتی فرق بین عاشق شدن و دیگر چیز هارو متوجه شد.
یکی از انگیزه های دوستی با جنس مخالف این است که پسرها داشتن دوست دختر را یک قدرت اجتماعی برای خود تصور می کنند و دخترها هم داشتن یک دوست پسر را یک جاذبه فردی و اجتماعی برای خود به حساب می آورند اما طول نمی کشد که می فهمند این قدرت نمایی و جاذبه ارائه شده به قیمت از دست دادن بسیاری از جاذبه ها و قدرت های اجتماعی و شخصیتی دیگر تمام شده، در نتیجه، دوستی ها به پایان می رسند و حسرت از دست دادن شرافت و ارزشمندی خویش، دنیایی از تعارض را در درون دختر و پسر باقی می گذارد.در اسلام داشتن دوست دختر، جایز نیست و حرام می باشد. بطور کلی ارتباط با نامحرم اگر به قصد شهوت و یا ترس افتادن به حرام باشد یا باعث مفسده شود جایز نبوده و حرام است.
ما سعی خواهیم کرد تا چارچوب ارتباط با جنس مخالف، که گاهی برای انتخاب همسر لازم است، طبق معیارهای اسلامی و اخلاقی بیان گردد تا شما از شرایط آن مطّلع گردید.
انگیزه های برقراری ارتباط با جنس مخالف عبارتند از:
1. وعده ازدواج: یکی از بهانه های ارتباط بین پسران و دختران وعده ازدواج از ناحیه پسر است و معمولا با این وعده ها پسران با دختران ارتباط پیدا می کنند. در حقیقت، دختر و پسر با طرح مسئله «ازدواج» با یکدیگر رفاقت کرده، سعی می کنند نیازهای عاطفی همدیگر را برآورده کنند، اما حقیقت امر این است که این وعده ها در حدّ خیال بافی می مانند و جامه عمل نمی پوشند; زیرا خانواده چنین افرادی را در حدّ لازم پخته و شایسته برای ازدواج نمی یابند، طرح مسئله «ازدواج» از سوی پسر اگر هم صورت گیرد، با مخالفت خانواده اش روبه رو می شود و حتی اگر پسر به خواستگاری دختر نیز برود، خانواده دختر چنین ازدواجی را نمی پسندند. بنابراین، وجود فکر ازدواج در بین دختران و پسران تنها نوعی ساز و کار دفاعی برای ایجاد رضایت خاطر و رهایی از اضطرابی است که در نتیجه عملِ بر خلاف قواعد و هنجارهای خانواده و جامعه صورت می گیرد
2. انگیزه جنسی: از انگیزه های دیگر ارتباط دختر و پسر بهره بری جنسی است. این پدیده در میان اقشاری از جامعه که از لحاظ رشد فکری و فرهنگی در انحطاط شدیدی به سر می برند، بیشتر دیده می شود. این افراد برای ارضای غرایز جنسی خود، همه ی ارزش های خانوادگی و فردی خود را قربانی می کنند و دست به رفتاری می زنند که برای اغلب افراد جامعه، بسیار پست تلقّی می شود.چنانچه این ارتباط های ناپسند منجر به رابطه ی جنسی بین دختر و پسر شوند مشکلات زیادی را برای دختر، که قربانی اصلی این رابطه است به دنبال می آورد. اشتغال ذهنی درباره ی این موضوع که مبادا این ارتباط برای او در آینده مشکل ساز باشد، تعادل روانی او را به نحو چشم گیری بر هم می زند و فشار روانی زیادی بر او تحمیل می کند.چنین دخترانی در ازدواج با مشکل روبه رو می شوند و حاضر به ازدواج نیستند و زمانی که با فشار خانواده روبه رو می شوند و تن به ازدواج می دهند، همیشه نگران افشای رابطه گذشته خود هستند و از اینکه همسرشان از رابطه مخفی آن ها در گذشته آگاه شود رنج می برند.
3. توهّم قدرت و جاذبه: یکی دیگر از انگیزه های دوستی با جنس مخالف این است که پسران داشتن دوست دختر را یک قدرت اجتماعی برای خود تصور می کنند و دختران نیز داشتن یک دوست پسر را یک جاذبه فردی و اجتماعی برای خود به حساب می آورند.اما طول نمی کشد که پی خواهند برد این قدرت نمایی و جاذبه ارائه شده به قیمت از دست دادن بسیاری از جاذبه ها و قدرت های اجتماعی و شخصیتی دیگر تمام شده، در نتیجه، دوستی ها به پایان می رسند و حسرت از دست دادن شرافت و ارزشمندی خویش، دنیایی از تعارض را در درون دختر و پسر باقی می گذارد.
4. پناه جویی به یکدیگر: دختران و پسرانی که مورد بی محبتی در خانواده قرار می گیرند و از وضعیت روانی و اجتماعی خویش ناراضی هستند و در این زمینه، خود را سرگردان و آشفته می یابند، از طریق برقراری روابط پنهان با جنس مخالف، درصدد کسب رضایت و یا به عبارت دیگر، به دنبال یافتن شرایطی هستند که برای آن ها اطمینان خاطر و رضایتمندی بیشتری فراهم کند و پناه گاهی برای جبران کمبود محبت خود فراهم سازند.اما اطمینان خاطری که دختران و پسران از طریق برقراری دوستی بین خود جستوجو می کنند هیچ گاه حاصل نمی شود; زیرا این روابط پنهانی و به دور از چشم خانواده صورت می گیرد. به همین دلیل، دختر و پسر باید وقت و توان زیادی صرف کنند تا بتوانند زمینه این رابطه را فراهم کنند و تحمل ترس و اضطراب مستمری که دو طرف باید تحمّل کنند تا این روابط از چشم آشنایان پنهان بماند، رضایتمندی و آرامشی را که به دنبال آن هستند خنثی خواهد کرد(منبع : مجله ی علمی تخصصی معرفت – باتغییر وتلخیص )
دوست گرامی شما فرمودید که قصد ازدواج دارید پس با توضیح فوق شما بهتر می توانید تصمیم بگیرید الان وقت انتخاب است شما باید با کمک خانواده ودیگران گزینه های مناسب برای ازدواج را انتخاب وبا در نظر گرفتن معیارها یک مورد را انتخاب وبا هماهنگی خانواده خواستگاری رسمی نمائید برای درمان ترس یا بهتر بگوئیم کمرویی خود باید شناخت خود از تواناییها، استعدادها و ویژگیهای شخصیتی خویش را اصلاح کنید و با واقعیت تطبیق دهید و برای این کار، امور زیر را انجام دهید :
1- سعی کنید در جمع دوستان و آشنایان حاضر شده و با آنها ارتباط برقرار کنید و خاطرات و تجربههای جالب خود را برای دوستان صمیمی تعریف کنید .
2- هرگز تصور کمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژهها و عبارتهایی چون «من خجالتی هستم»، «من کمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید؛ بلکه جرأت و شهامت را به خود تلقین کنید و با صدای بلند، در طول روز، چندین نوبت بگویید: من شهامت بیان این سخن، عمل و فعالیت را دارم و اجازه ندهید خاطره شکستهای قبلی، به اندیشه شما راه یابد و همواره موفقیتهای گذشته را به خاطر آورید .
هرگز تصور کمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژهها و عبارتهایی چون «من خجالتی هستم»، «من کمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید
3- شناخت خود از جنس مخالف را تصحیح کنید. او نیز شخصی مانند شما و همه انسانهای دیگر است؛ البته رعایت حیا و عفت در مقابل نامحرم، امری مطلوب و شایسته است و هیچگاه شرم و حیا در مقابل نامحرم را مساوی با کمرویی و خجالت نگیرید .
4- اصلاح رفتار و تغییرات رفتاریبکوشید در جهت مخالف کمرویی رفتار کنید و برای این کار، امور زیر را رعایت کنید .
5- هرگز خود را سرزنش نکنید .
6- بر اساس شناختی که از خود دارید، برای خویش، هدفی در نظر بگیرید و برای رسیدن به آن، برنامهریزی کنید؛ برای مثال، بر اساس شناخت از خود، ارائه یک گزارش را بر عهده بگیرید و برای تهیه و کیفیت ارائه آن، برنامهریزی کنید و با تمرین در خلوت و نیز ارائه آن نزد دوستان صمیمی و گروههای کوچک، خود را برای ارائه در کلاس، آماده سازید .
7- هنگام سخن گفتن، خود را گرفتار آداب و رسوم و تکلّفهای بیمورد نسازید و ساده، راحت و عاری از هرگونه آداب خاص، هدفتان را بیان کنید.
8- ارتباط بصری با مخاطب را حفظ کنید.
9- هنگام سخن گفتن، به دیگران و قضاوت و حرکات و سکناتشان هرگز توجّه نکنید و گفتارتان را پیگیرید و با خونسردی، به هدف بیندیشید.
10- اجازه سوء استفاده به دیگران ندهید؛ کافی است به کار خود ادامه داده، در صورت روبهرو شدن با واکنش آنان، خود را در مقابل آنان احساس نکنید.
11- در انجام رفتارهای اجتماعی کوچک و در محیطهای دیگر – که بیشتر احساس راحتی میکنید – فعال باشید و این کار را از سلام کردن، احوالپرسی، جواب سلام دادن، نگاه کردن، تعارف کردن و تعارف شنیدن، آغاز کنید و با تمرین، به کارهای بزرگتر و مهمتر گسترش دهید.
12- با افراد فعّال و پر تحرکی که احساس خجالت نمیکنند، بیشتر مأنوس باشید و از خجالتیها فاصله بگیرید.
13- توجه داشته باشید که تا زمین نخورید، راه رفتن نمیآموزید؛ پس باید نقد دیگران و تمسخر آنها باشد؛ تا شما مجال رشد بیابید. بنابراین، اگر با عکس العمل دیگران روبهرو شدید یا در فعالیتهای آغازین، احساس ناتوانی کردید، از ادامه سخن یا عمل چشم بپوشید؛ هر چند میتوانید آن را ارائه کنید و از این راه، برای ارائه بهتر و کاملتر مطالب، آماده شوید.
سئوال 42
موضوع: حدود مجاز دوستی قبل از ازدواج یک زوج
با عرض سلام و خسته نباشید.من یک ساله که برای ازدواج با پسرعموم رابطه دارم.چند روز پیش زن عموم با مامانم صحبت کرد.و منو خواستگاری کردن.حالا گاهی احساس میکنم شدیدا دوستش دارم و گاهی حس میکنم علاقم داره کم میشه.از این احساساتم میترسم.سریع ناراحت میشم.زود میرنجم.عصبی میشم.میترسم بخاطر این رفتارام ازم زده بشه.کمکم کنید.دوست دارم زودتر نامزد کنیم همین موضوع خیلی فکر منو مشغول کرده.من 18 سالمه و امسال دارم واسه کنکور میخونم اما این موضوع فکر منو درگیر کرده.نمیتونم کاری کنم چون سنمون کمه.من هجده سال و پسرعموم بیست سال داره.کمکم کنید که چه کنم.ممنون
پاسخ مشاور
خواهر خوبم! مطمئنًا با فردی معتقد با فطرتی پاک و طالب پاکی و نورانیت روبرو هستیم و این صفات خوب شما را می ستاییم. امیدواریم راهنمای خوبی برای شما باشیم.
همانگونه که می دانید، نیازهاى عاطفى و غرایز ایام جوانى، آدمى را به سوى «دوست داشتن و عشق ورزیدن» سوق مىدهد که البته این یک امر طبیعى و غریزى است و کمتر مىتوان راهى براى گریز از آن پیدا کرد. از آنجا که جاذبه بین دو جنس مخالف (زن و مرد) مخصوصا در سنین جوانى بسیار شدید است، آنچه مهم مینماید کنترل عقلایى بر احساسات و پرهیز از مخاطراتى است که ممکن است فرد را به گرفتارىهاى مختلف روحى و جسمى دچار سازد.
با توجه به این مطلب، قصد شما برای رسیدن به فردی که احساس خوبی نسبت به او پیدا کرده اید امری طبیعی است. به هر حال، هر جوانی دوست دارد با فرد مورد علاقهاش ازدواج کند و عمر خود را در کنار او با سعادت و خوشبختی سپری کند. با این حال، لازم است شما خواهر گرامی، به منظور جهت بخشی مثبت به این حس خود، ارزیابی روشنی از شرایط خود داشته باشید تا برخورد واقع بینانه ای با آن، در جهت امر بسیار مقدس و ارزشمند ازدواج داشته باشید. از این رو، توجه شما را به نکات زیر جلب میکنیم:
ازدواج یکی از مسائل مهم زندگی هر انسانی است زیرا در همه ابعاد زندگی تأثیر دارد و ازدواج موفق میتواند باعث پیشرفت انسان در زمینه های مختلف شود کما اینکه اگر ازدواج ناموفق باشد مشکلات زیادی را برای انسان به وجود می آورد و مانع رشد و ترقی می شود. بنابراین باید با این امر مهم سنجیده برخورد کرد و از هر گونه شتابزدگی، یک جانبه گرایی، ظاهربینی و سطحی نگری اجتناب کرد. علاقه پیدا کردن به شخصی خاص از جنس مخالف، پیش از آن که انسان همه جوانب امر را سنجیده باشد کاری کاملا اشتباه است، زیرا، اولا به دلیل شدت این علاقه، در بسیاری از مواقع، انسان نمیتواند خود را کنترل کند و به سوی گناه کشیده میشود؛ ثانیا، این علاقههای شدید فشار شدیدی به فرد وارد میکند به گونهای که توان انجام هر کاری مثل درس خواندن، کار کردن و ... را از او میگیرد و از این جهت به او ضربه شدیدی وارد میکند و سعادت آینده او را به خطر میاندازد (نمی دانیم آسیبی که شما را می آزارد تا چه حد است اما حداقل همین درگیری فکری و روانی مثال مناسبی برای این عوارض است). ثالثا، علاقه شدید و عشق کور و بدون شناخت صحیح به یکدیگر در دوران جوانی که برخاسته از غلیان غریزه جنسی است و هیچگونه پختگی و اندیشهورزی در آن وجود ندارد، قدرت انتخاب صحیح را از انسان میگیرد. و به فرموده امام علی علیه السلام «حب الشیء یعمی و یصم» یعنی دوست داشتن چیزی باعث کور و کر شدن انسان می شود و انسان نمیتواند محاسن و معایب آن را ببیند، زیرا عاشق، معشوق را زیبا میبیند و نمیتواند غیر از زیبایی چیز دیگری ببیند. بنابراین بهتر است از این گونه تمایلات عاشقانه قبل از ازدواج حتی در صورت رعایت موازین شرعی، اجتناب کنید.
گفته اید چند روز پیش زن عموی شما، با مادرتان صحبت کرده و از شما خواستگاری کرده است. به نظر می رسد که این خواستگاری در واقع غیر رسمی و در حد یک صحبت معمولی است و ظاهرا هنوز خانواده شما جواب روشنی به آنها نداده اند. در حال حاضر توصیه می کنیم با دقت و بدور از احساسات و هیجانات ویژگیهای پسر عمویتان را با ملاکهای یک همسر مناسب بسنجید و ببینید تا چه حد دارای این ملاکهاست( در صورت تمایل می توانید این ملاکها را در مکاتبات بعدی از ما بخواهید). چنانچه وی حداقل 60 تا 70 درصد ملاکهای یک همسر مناسب را داراست و می بینید که می تواند همسر مناسبی برای شما باشد از او بخواهید هر چه زودتر به اتفاق خانواده رسما به خواستگاری شما بیاید.
اما از آنجا که تا زمانی که صیغه عقد شرعی بین شما و ایشان، اجرا نشده باشد بر یکدیگر محرم نیستید و حکم سایر نامحرمان را دارید و لذا هرگونه گفتگوی تحریک آمیز و تماس بدنی حرام است اگر چه با رضایت خودتان باشد و بدانید که صد در صد با همدیگر ازدواج خواهید کرد؛ توصیه می کنیم فاصله بین خواستگاری رسمی و عقد ازدواج را تا حد ممکن کوتاه کنید.
همچنین تا قبل از اجرای صیغه عقد ازدواج، در برخورد و گفتگو با ایشان، هنجارهای شرعی زیر رعایت کنید:
1ـ از گفتگوهای تحریک کننده پرهیز شود.
2ـ از نگاههای آلوده و شهوانی خودداری شود.
3ـ حجاب شرعی رعایت شود.
4ـ در گفتگوها قصد تلذّذ و ریبه در کار نباشد.
5ـ دو نفر نامحرم در محیط بسته، تنها نمانند.
با توجه به موارد بالا خود شما هم اذعان دارید که چنانچه دو طرف بخواهند حدود شرعی را رعایت کنند نه تنها از روابط خود با یکدیگر لذتی نمی برند بلکه این روابط در دوران نامزدی موجب فشار روانی بر آنان می شود از اینرو بهتر است دختر و پسر در اولین فرصت نسبت به جاری کردن صیغه عقد اقدام کنند و بدون دلیل آن را به تاخیر نیندازند. سن شما برای ازدواج مناسب است و اگر هر دوی شما به بلوغ عقلی و اجتماعی کافی رسیده باشید دلیلی برای به تاخیر انداختن ازدواجتان وجود ندارد. بنابراین مجددا تاکید می کنیم در صورتی که پسر عمویتان رسما به خواستگاری شما آمد هر چه زودتر عقد کنید تا هم از فشار روانی روابط مخفیانه و حرام رهایی پیدا کنید و هم با خیال راحت تر به درسهایتان برسید.
چنانچه وی از لحاظ مالی شرایط برگزاری مراسم جشن را ندارد به یک مراسم ساده خانوادگی اکتفا کنید و برگزاری مراسمات مفصل تر را به آینده موکول کنید.
و توصیه نهایی اینکه حتما قبل از ازدواج به یک مشاور مجرب و متعهد خانواده، (به طور حضوری) مراجعه کنید و پس از ازدواج هم تلاش کنید با بالا بردن آگاهی هایتان زندگی شاد و موفقی بسازید.
سئوال 62 - ارتباط با مادر شوهر
پرسشنامه ها
رمز پیروزى مردان بزرگ
تکنیک خاموشی
مشاوره رهنما
سئوال 61 : لجوج وخودرأی بودن همسر
معرفی کتاب
آموزش خانواده
وقتی کسی را دوست دارید
آیین همسرداری
مشاوره اینترنتی
مشاوره مجازی
سخن روز
[عناوین آرشیوشده]